Làng Ngọc Hồi cách trung tâm thủ đô Hà Nội khoảng 10km về phía nam, nằm cạnh quốc lộ 1A. Ngọc Hồi là một ngôi làng nhỏ bé nhưng là miền đất giàu truyền thống lịch sử. Đặc biệt, nhắc đến Ngọc Hồi nhiều người vẫn nhớ tới chiến thắng Ngọc Hồi – Đống Đa lẫy lừng của Vua Quang Trung – Nguyễn Huệ mùa Xuân Kỷ Dậu 1789 trước quân Thanh

Giáo họ Ngọc Hồi về địa dư hành chính thuộc xã Ngọc Hồi, huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội. Trong lãnh vực tôn giáo, họ Ngọc Hồi thuộc giáo xứ Đồng Trì, giáo hạt Chính Tòa, Tổng Giáo phận Hà Nội. Hiện nay, giáo họ Ngọc Hồi có 186 nhân danh.

Theo các bậc tiền nhân truyền lại, hạt giống Tin Mừng được gieo vào lòng đất Ngọc Hồi vào những năm đầu thế kỷ XX theo hai nhánh như sau:

Nhánh một: từ Hà Nam do cụ Giuse Nguyễn Văn Thuận. Cụ Thuận đã theo bước cố Tây đi giảng đạo từ Hà Nam lên Hà Nội, đến Ngọc Hồi thì dừng lại. Nhờ mối quan hệ khăng khít với cụ Giuse Nguyễn Văn Khen là người Ngọc Hồi, cụ Thuận đã rao giảng Tin Mừng đạo Chúa cho người dân nơi đây. Qua cuộc sống và bằng lời rao giảng của mình, cụ Thuận đã rửa tội được cho cụ Khen và cụ Khịt là hai anh em ruột. Nhờ hai cụ theo đạo, con cháu và họ hàng từ đó cũng xin gia nhập Giáo hội. Vì thế, số lượng tín hữu Ngọc Hồi gia tăng theo thời gian.

Nhánh hai: Từ Đồng Trì do cụ Giuse Dung. Cụ Dung là người Ngọc Hồi đã lập gia đình với người Công giáo thuộc xứ Đồng Trì. Từ khi được lãnh nhận bí tích Rửa tội, cụ Dung tích cực rao giảng Tin mừng cho người dân Ngọc Hồi, và cụ đã rửa tội được cho cụ Sồi, cụ Thảo, cụ Phước. Nhờ đó, số người theo đạo Công giáo ở Ngọc Hồi mỗi ngày một phát triển.

Những ngày đầu mới đón nhận Tin Mừng, cộng đoàn thường tụ họp nhau cầu nguyện tại ngôi nhà thờ được làm bằng lá gồi, trên phần đất phía sau nhà thờ hiện nay (giáp với phần đất nhà ông Tý, cụ Ba). Sau đó, cụ quản truyền Maria Nguyễn Thị Thảo dâng cho nhà thờ một miếng đất để làm nơi xây cất nhà thờ.

Khi đất đai đã được mở rộng, nhận thấy đời sống đức tin và số lượng tín hữu ngày càng tăng trưởng, vào những năm 1940 – 1943, cha Gioan Baotixita Vũ Đình Trúc đã cho xây nhà thờ mới. Dưới sự hướng dẫn của cha, cộng đoàn đã nhiệt tình hưởng ứng, cùng nhau xây dựng ngôi nhà thờ lợp ngói, tường gạch, khánh thành và làm phép năm 1943. Kế đó, vào năm 1975, cụ Giuse Nhân Văn Tân đã dâng hiến cho nhà thờ 50m² đất nhằm mở rộng khuôn viên.

Trong những năm 1945 – 1987, dưới ảnh hưởng và sức tàn phá khủng khiếp của hai cuộc chiến tranh, cùng với những khó khăn do thời cuộc mang lại, đời sống đức tin của họ giáo chưa có nhiều khởi sắc, nhà thờ bị hư hỏng nặng, chỉ còn lại phần tháp.

Đứng trước tình cảnh đó, khi về nhận giáo xứ Đồng Trì vào năm 1987, cha xứ Giuse Maria Vũ Thanh Cảnh đã cho tu sửa nhà thờ và xây một nhà phòng nhỏ ở góc tường bên sát tường rào. Nhờ thế, cộng đoàn có nơi cầu nguyện, sớm tối đọc kinh, tham dự thánh lễ. Đời sống đức tin cũng nhờ đó mà thăng tiến.

Tiếp nối công việc mục vụ của quý cha tiền nhiệm, trong thời gian coi sóc giáo xứ Đồng Trì, cha Phêrô Bùi Ngọc Tuấn đã hết lòng chăm lo đời sống đạo của Giáo họ. Ngài đã mua thêm cho nhà thờ một mảnh đất, mở rộng khuôn viên phía sau nhà thờ. Sau đó, vào năm 2007, khi về tiếp quản giáo xứ, cha Giuse Nguyễn Văn Tuyền đã cho sửa sang lại nhà thờ đang bị thấm dột. Rồi năm 2013, cha Phaolô Nguyễn Trung Thiên đã cho giáo họ xây dựng nhà phòng để làm nơi học hỏi giáo lý.

Theo dòng thời gian, cùng với những dấu ấn thăng trầm của thời cuộc, sức tàn phá của hai cuộc chiến tranh, ngôi nhà thờ được cha Gioan Baotixita Vũ Đình Trúc xây dựng vào năm 1943, và được cha Giuse Maria Vũ Thanh Cảnh cho trùng tu vào năm 1988 đã xuống cấp trầm trọng, không đáp ứng những nhu cầu mục vụ trong giai đoạn hiện tại. Ước vọng của cộng đoàn là có một ngôi nhà thờ mới khang trang sạch đẹp, xứng đáng là nơi tôn thờ Thiên Chúa. Đứng trước thực trạng đó, kể từ khi về nhận nhiệm sở, cha Antôn Trần Duy Lương, sau nhiều lần bàn bạc với Ban Mục vụ và được cho phép của Bề trên, vào 06/05/2019, Cha đã cho hạ giải ngôi nhà thờ cũ và xây dựng ngôi nhà thờ mới.

Ngày 25/6/2020, cộng đoàn giáo họ Ngọc Hồi hân hoan chào mừng Đức Tổng Giám mục Giuse Vũ Văn Thiên tới thăm mục vụ và chủ tế Thánh lễ đặt viên đá góc xây dựng ngôi thánh đường. Nhà thờ có hai tầng, chiều dài 24m, chiều rộng 09m, tháp cao 31,5m. Tầng một là nơi học giáo lý và sinh hoạt của các hội đoàn, tầng hai là nơi thờ phượng. Tổng kinh phí xây dựng gần 5 tỷ đồng.

Hiện nay, giáo họ Ngọc Hồi có 186 nhân danh (bao gồm cả bà con di dân từ các nơi như Thái Bình, Nam Định, Hà Nam) được cha Giuse Nguyễn Cường Khang, chính xứ Đồng Trì coi sóc. Mỗi tháng, Giáo họ có hai Thánh lễ Chúa Nhật, và mỗi tuần có một Thánh lễ vào tối thứ Hai. Giáo họ tôn nhận Đức Maria trong ngày lễ Truyền tin làm quan thầy và mừng lễ vào ngày 25/3 hằng năm.

Nhìn lại hành trình ân phúc với trên một trăm năm hình thành và phát triển, trải qua biết bao khó khăn vất vả, nhưng với niềm tin sắt son vào ơn Chúa, lời bầu cử của Đức Mẹ, sự hướng dẫn khôn ngoan của các Đấng các bậc, sự đóng góp quý báu bằng lời cầu nguyện, bằng vật chất cũng như tinh thần và sự cố gắng hi sinh không ngừng nghỉ của những người con Ngọc Hồi tại quê hương và khắp nơi, đến nay, đời sống đạo của cộng đoàn mỗi ngày một khởi sắc.