I. VỊ TRÍ ĐỊA LÝ

Giáo xứ Tây Lộc, thuộc Giáo hạt Thành Phố, nằm trên địa bàn 5 phường: Tây Lộc, Thuận Hòa, Thuận Thành, Thuận Lộc và Phú Thuận, thành phố Huế[1], cách tòa Tổng Giám mục khoảng 3km về phía tây bắc.

Nhà thờ giáo xứ, ở số 146 Nguyễn Trãi, phường Tây Lộc, được dâng kính các Thánh Tử đạo Việt Nam. Đây là một trong những nhà thờ mang nét kiến trúc Á Đông vừa cổ kính vừa gần gũi với người Việt.

II. NGUỒN GỐC HÌNH THÀNH VÀ QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN

1. Nguồn gốc hình thành.

Vào thập niên 1940, một số gia đình từ giáo xứ Gia Hội vào mua đất và định cư tại Thành Nội, rồi một số quân nhân Công giáo làm việc trong quân y viện Mang Cá cũng mang theo vợ con tới đây. Tiếp theo, nhiều tín hữu đến làm ăn sinh sống từ các giáo xứ Phủ Cam, Tây Linh, Dương Sơn, Bác Vọng, Linh Thủy, Tân Mỹ v.v…

2. Giai đoạn khởi đầu (1949-1960).

Vì thế, vào năm 1949, Giáo xứ Tây Lộc ra đời, dưới thời Đức Giám mục Gioan Baotixita Urrutia Thi (1948-1960). Ban đầu, có một tín hữu nhiệt thành là ông Tham Hải xin một miếng đất tại số 37 Nguyễn Trãi để làm một nhà nguyện tạm thời.

Từ năm 1952, hội Từ thiện Vinh Sơn và Dòng Con Đức Mẹ Vô Nhiễm bắt đầu đến khu vực Thành Nội phục vụ qua việc mở một bệnh xá nhỏ giúp bà con nghèo vùng An Hòa và Đốc Sơ, rồi mở một trường tiểu học bên cạnh nhà nguyện. (xem Phụ lục II).

Sau năm 1954, một số đồng bào Công giáo từ nam Quảng Bình, bắc Quảng Trị và từ nhiều vùng mất an ninh thuộc Quảng Trị và Thừa Thiên như: Kẻ Văn, Ô Sa (Sịa), Thanh Tân (trong đó có gia đình cha Tôma Trần Văn Hiệu) v.v… di cư đến Tây Lộc lập nghiệp.

Cùng lúc, trong kế hoạch mở rộng thành phố mà Tây Lộc được chọn làm địa bàn, chính quyền đã xây dựng khu thương phế binh và dãy nhà công chức dọc theo các đường Hoàng Diệu, Lê Đại Hành, Trần Quốc Toản, Ngô Thế Lân bây giờ. Chợ Tây Lộc cũng được lập. Dân từ các nơi khác do đó đến mua nhà, mua đất để làm ăn. Dần dà cả một khu phố được hình thành trong đó có nhiều nhà tín hữu. Rồi một số học sinh Công giáo từ xa đến trọ học trường Nông Lâm Súc thành lập năm 1959 cạnh hồ Tịnh Tâm.

Giáo dân do đó lên khá đông, nên các cha giáo sư trường Thiên Hựu (phía hữu ngạn sông Hương) thay phiên nhau đến Tây Lộc dâng lễ.

3. Giai đoạn phát triển (1961-1975)

Năm 1961, cha Phaolô Nguyễn Thanh Hòa (1893-1924-1979) được bổ nhiệm làm Quản xứ tiên khởi của Giáo xứ Tây Lộc. Lúc bấy giờ, ngôi nhà nguyện cũ đã xuống cấp, giáo dân lại ngày càng đông, nên ngài đã chuẩn bị xây dựng một ngôi thánh đường mới. Việc này phải mất 3 năm, và một trong những cách gây quỹ để làm nhà thờ thời ấy là xổ số tombola. Ngài ước muốn xây một ngôi nhà thờ kính các Thánh Tử đạo Việt Nam.

Năm 1962, sau khi hết nhiệm kỳ Tổng phụ trách Dòng Mến Thánh Giá Cải Cách Kim Đôi (sau này là Dòng Con Đức Mẹ Đi Viếng), chị Anna Phan Thị Chiêm đã được mời đến thành lập cộng đoàn tại Tây Lộc. Cùng thi hành sứ mạng của Dòng còn có chị Marie Colomban Trần Thị Kiệm. Nguyên là y tá, chị đã mở một trạm xá nhỏ ở khu vực Thành nội.

Năm 1964, cha Phaolô Nguyễn Thanh Tiếp (1919-1950-2011) kế nhiệm cha Nguyễn Thanh Hòa. Ngày 03-05-1964, ngài khởi công xây nhà thờ Tây Lộc. Đến năm 1967, ngôi thánh đường khang trang đã được hoàn thành và tồn tại cho đến hôm nay.

Ngoài nhà thờ ra, cha quản xứ còn xây dựng thêm một số cơ sở để phục vụ giáo dân lẫn lương dân, chẳng hạn trường giáo lý phía trước nhà thờ (ở bên trái nếu nhìn từ cổng). Ngài cũng nhờ ông Tham Hải xây lại cơ sở cho hội Từ thiện Vinh Sơn, giao cho Dòng Con Đức Mẹ Đi Viếng phụ trách (nuôi cô nhi và dạy trẻ nhỏ). Cơ sở nầy, sau 1975, được nhà nước mượn làm nơi “nuôi và dạy nghề cho trẻ em lang thang trong thành phố” và đến nay thì chiếm luôn.

4. Giai đoạn tái thiết (từ 1975 đến nay).

Sau biến cố năm 1975, tình hình kinh tế, xã hội và tôn giáo nói chung gặp nhiều khó khăn, Giáo xứ Tây Lộc cũng rơi vào cùng hoàn cảnh. Vì vậy, giáo dân đã di cư đi nơi khác rất nhiều (năm 1978 có 1.500 người, năm 2015 còn khoảng 670 người). Đang khi ấy, dân nhập cư từ miền bắc tràn vào miền nam ồ ạt. Do đó, nhiều đất nhà thờ từ Giáo phận Huế trở vào gặp nguy cơ bị lấn chiếm.

Vì vậy năm 1983, khi làm Quản xứ Tây Linh kiêm Tây Lộc, cha Batôlômêô Nguyễn Quang Anh đã vội xây tường thành bao quanh nhà thờ và nhà xứ Tây Lộc. Nhờ vậy khuôn viên thánh đường mới không bị lấn chiếm và giữ được cho đến hôm nay. Ngài cũng xây nhà xứ hiện tồn.

Từ năm 1985, do mở cửa kinh tế, tình hình cuộc sống khắp nơi khởi sắc, Giáo xứ Tây Lộc nhờ vậy lại phát triển về mọi mặt:

– Nghề nghiệp: Ngoài một số giáo dân sống bằng buôn bán, thủ công, mộc nề, dịch vụ, nghề tự do v.v… phần còn lại làm công chức, nhân viên tại các công ty tư nhân, ngân hàng, khách sạn.

– Giáo dục: giáo dân Tây Lộc nhiều người có trình độ văn hóa khá cao: đại học và hậu đại học. Hiện giờ trong giáo xứ có thạc sĩ, bác sĩ, giáo sư và giáo viên …

Từ năm 2004, cha Quản xứ mới là Anrê Ngô Văn Nhơn đã đại tu nhà thờ, vì nhà thờ từ lúc xây xong (1967) đến khi ấy chưa lần nào được sửa chữa. Ngài cho lợp lại mái nhà thờ, đóng trần, lót gạch hoa, thay các cửa sổ ximăng bằng cửa sắt, chỉnh trang cung thánh. Nói tóm, chỉ giữ nguyên bàn thờ và các hàng ghế dành cho giáo dân, những gì còn lại (Nhà tạm, hòm xương Thánh Tử đạo, ghế chủ tế, bàn thờ Đức Mẹ và Thánh Giuse, ảnh tượng Chặng đàng Thánh giá) đều mới. Ngài cũng lót gạch xi-măng sân nhà thờ.

Đến đầu năm 2019, cha xứ Anrê về hưu dưỡng tại Nhà chung của Tổng Giáo phận

Từ đó cho tới 24-05-2019, cha PX Nguyễn Văn Thương, phụ tá giám đốc Tiền chủng viện, làm giám quản.

Ngày 24-05-2019, cha Philipphê Hoàng Linh được bề trên Giáo phận đặt làm Quản xứ. Bài sai ký ngày 10-05-2019.

Nhân dịp mừng Bổn mạng lễ Các Thánh Tử Đạo Việt Nam và kỷ niệm 70 năm thành lập giáo xứ (1949-2019) vào ngày 27-28/11/2019, cha Quản xứ đã kêu gọi bà con giáo dân trong và ngoài giáo xứ quảng đại đóng góp để trùng tu tháp nhà thờ, sơn mới lại nhà thờ, xây đài Đức Mẹ ở sân nhà thờ, phía bên phải nếu đi từ cổng vào. Ngài cũng dự tính đặt tượng Chúa Kitô Vua ở vòm trên cùng, dựng phù điêu 16 vị Thánh Tử đạo thuộc Tổng Giáo phận Huế ở vòm giữa tầng hai, còn nơi hai vòm hai bên thì đặt tượng thánh Phêrô và Phaolô Tông đồ. (xem mô hình phía dưới)

Đài Đức Mẹ do cha Hoàng Linh mới xây dựng

Nguồn: Website TGP Huế (23/11/2019)