Vào thập niên 60, khách bộ hành đi trên đoạn đường quốc lộ 1A về hướng Nam, cách ngã ba Huế chừng 1,5 km, không ai không thấy một ngôi trường đồ sộ mang tên: Trường Gioan XXIII. Đó là ngôi trường thuộc Giáo xứ An Hòa, một giáo xứ mới, do Cha Antôn Bùi Hữu Ngạn sáng lập. Hiện nay, ngôi trường đó chỉ là một khoảng đất trống, chúng ta chỉ thấy Thánh đường An Hòa xa xa với tháp chuông vươn cao.

 Hình Thành:

Giáo dân Giáo xứ An Hòa đa số tập hợp từ hai Giáo phận Phát Diệm và Bùi Chu, di cư vào năm 1954 sau Hiệp định Genève. Ban đầu, nhóm giáo dân này tạm trú tại Hòa Mỹ gần đấy, dưới sự chăn dắt của Cha Dụ và Cha Bỉnh. Năm 1960, họ cùng khai hoang và định cư tại một vùng rừng thưa với những cây sim tím, thuộc ngoại ô thành phố Đà Nẵng, dọc theo quốc lộ 1A, giáp ranh với xã Hòa Phát, huyện Hòa Vang, tỉnh Quảng Nam, và hình thành Giáo xứ mới An Hoà. Nhà thờ được xây dựng trên một lô đất được mua lại từ công điền thuộc xã An Khê và Hòa Phát. Số giáo dân lúc này lên đến 3000 người.

Ban đầu, Nhà thờ được xây dựng bằng vật liệu nhẹ thô sơ, cùng với nhà xứ, nhà các soeurs và trường học… Năm 1960, nhà thờ được nâng cấp thành bán kiên cố, vì lúc đó cha Antôn chưa thỏa mãn với vị trí của ngôi Thánh đường, nên chờ thời gian qui hoạch tổng thể lại diện tích, để có thể xây dựng một Thánh đường khang trang hơn nhìn ra quốc lộ I A. Trong thời gian này, nhu cầu học vấn của người dân cần thiết và cấp bách hơn, nên trường học được quan tâm hàng đầu. Giáo xứ đã xây dựng một ngôi trường khang trang cho các học sinh trung học cơ sở và tiểu học. Đây chính là Trường Gioan XXIII, tên vị Giáo Hoàng đương nhiệm lúc bấy giờ, Người đã thiết lập Giáo phận Đà Nẵng vào ngày 18 tháng 01 năm 1963.

Để tạo công ăn việc làm cho khu dân sinh tân lập, năm 1965, Giáo xứ đã mở nhà in Thanh Công, trại chăn nuôi gà công nghiệp… Một phần không nhỏ người dân đi lính hoặc làm công ăn lương trong các trại quân đội Nam Việt Nam và đồng minh. Sau hiệp định Paris vào năm 1972, tình thế thay đổi, người dân thiếu việc làm. Một lần nữa, Cha Antôn Bùi Hữu Ngạn lại đích thân lên cao nguyên tìm đất canh tác, để có thể đưa dân chúng lên lập nghiệp. Thật rủi ro, Ngài đã tử nạn trong một chuyến đi, mang theo hoài bão ổn định chăm sóc cuộc sống cho dân nghèo vào năm 1973. Toàn Giáo phận tiếc thương cho một linh mục trẻ đầy nhiệt huyết, và cũng là bậc đàn anh đã gầy dựng phong trào Hùng Tâm Dũng Chí tại Giáo phận Đà Nẵng, và toàn cõi Miền Nam Việt Nam lúc bấy giờ. Tài xế chuyến xe định mệnh này lại chính là Thầy Dương Tấn Bằng (John Tabor), một binh sĩ ngành công binh Hoa Kỳ, sau khi mãn quân dịch tại Việt Nam, đã xin nhập tu tại Giáo phận Đà Nẵng. Với khả năng Việt ngữ rất sành sỏi, Thầy được gửi học thần học tại Sài Gòn từ năm 1969, và trở thành linh mục của Giáo phận vào năm 1974.

Cha Antôn về với Chúa, nghĩa tử của Ngài là Cha Giuse Đinh Công Hạnh vừa mãn trường, được bổ nhiệm tiếp tục sự nghiệp tại Giáo xứ An Hoà, cán đán những khó khăn dang dở của Cha Cố để lại, cũng như lèo lái Giáo xứ An Hoà qua những ngày tháng khó khăn của Giáo xứ nói riêng và Giáo Hội nói chung, cùng với những đổi thay tận gốc rễ của đất nước.

Các thời kỳ:

Năm 1975, nước nhà thống nhất nhưng dân cư An Hoà lại tản mác phân tán. Khu vực Nhà thờ, nhà xứ phải thu hẹp lại cho thích hợp với tình thế mới. Trong thời gian khó khăn này, Cha Giuse nhìn đàn chiên từ   con số 3000, giờ chỉ còn vỏn vẹn khoảng 150 người. Phần đông dân chúng đi lập nghiệp phương xa hoặc lên khu kinh tế mới Hoà Trung. Cha Giuse đã tận tình lên xuống với họ, giúp họ cả tinh thần lẫn vật chất, và hình thành Giáo họ Hoà Trung ngày nay, thuộc Giáo xứ Hoà Ninh. Mọi công việc tại Giáo xứ dường như ngưng đọng lại, Ban Đại diện Giáo dân cũng không thể hoạt động. Trường học, nhà in Thanh Công, trại gà… đều đóng cửa hoặc để Nhà Nước trưng dụng. Các hội đoàn trong giáo xứ chỉ hoạt động cầm chừng trong âm thầm. Cha Giuse vẫn tiếp tục đồng hành với Giáo xứ trong âm thầm cho đến năm 1990.

Đầu thập niên 90, tình hình đất nước sáng sủa hơn với những đổi mới lần hồi. Năm 1990, Cha Giuse được cử đến nhiệm sở mới Sơn Trà, và thay thế Ngài coi sóc An Hoà là Cha Luis Huỳnh Nhẫn. Số giáo dân lúc này đã khá hơn do dân nhập cư từ nơi khác dồn về, một số giáo dân từ khu kinh tế mới Hoà Trung trở lại, tổng số giáo dân lên khoảng 500 người. Một năm sau khi về nhậm xứ, Cha Luis đã chính thức bầu lại Ban Đại diện Giáo xứ, và hoạt động xứ đạo bắt đầu lại rộn ràng lên.

Năm 1999, Cha sở cùng bà con giáo dân đã huy động toàn tực để xây dựng một ngôi Nhà thờ mới cho Giáo xứ. Sau gần một năm thi công, một thánh đường khang trang đẹp đẽ đã hoàn thành, và được Đức Cha Phanxicô Xaviê Nguyễn Quang Sách thánh hiến trong niềm vui khôn tả của giáo dân An Hoà và của toàn Giáo phận.

Công trình vật chất của Giáo xứ không dừng lại ở đó, năm 2002, lại tiếp tục xây dựng nhà xứ hai tầng, dựng các đài Đức Mẹ và Thánh Giuse, tạo cảnh quan chung quanh nhà thờ. Năm 2003, như hoàn thành sứ mạng Chúa trao, Cha Luis lưu luyến chia tay với đoàn con An Hòa để chính thức về nghỉ hưu tại Tòa Giám mục và qua đời chỉ vài năm sau đó. Giáo dân An Hoà không sao quên được hình ảnh thân thương của Ngài.

Từ năm 2003 đến 2007, Cha Emmanuel Nguyễn Tấn Lục làm quản xứ với số giáo dân tăng lên khoảng 600 người. Giáo xứ đã ổn định về cơ sở vật chất, Cha Emmanuel giờ đây lại đầy mạnh việc xây dựng con người. Bầu ban đại diện khi hết nhiệm kỳ, tổ chức các sinh hoạt mục vụ, đưa giáo xứ đi vào nề nếp với những nghi lễ phụng vụ kỹ lưỡng trang trọng hơn. Tổ chức các lớp giáo lý căn bản cho thiếu nhi và giới trẻ, chia Giáo xứ thành 8 giáo khóm, lập nhóm chia sẻ Lời Chúa….

Ngày 1 tháng 10 năm  2006, cơn bão Xangsane đổ bộ vào thành Phố Đà Nẵng đã làm thiệt hại nhiều nhà cửa và công trình. Nhà thờ An Hòa chịu chung số phận. Mái Nhà thờ bị tốc toàn bộ, gây hư hại đáng kể. Cha sở và Giáo xứ đã lập tức bắt tay vào việc tu sửa và đồng thời nâng cấp Thánh đường, nhờ đó, ngôi nhà thờ trở nên khang trang và càng mới mẽ hơn trước.

 Hiện tình Giáo xứ:

Năm 2007, Cha Giuse Nguyễn Kim Nhật rời nhiệm sở An Hải để về quản xứ An Hòa thay Cha Emmanuel Nguyễn Tấn Lục. Số giáo dân lúc này đã lên đến 800 người, bởi thành phố phát triển mạnh, nhiều người từ các nơi đến đây để định cư làm ăn. Cha Giuse ưu tiên đào tạo nhân sự cho Giáo xứ, nhất là đội ngũ giảng viên giáo lý, củng cố giới trẻ.

Ngoài công việc mục vụ rất mực chu đáo và gần gũi với giáo dân, Cha Giuse cũng yêu thích thiên nhiên, Ngài dành thời giờ để tạo cảnh quan vườn – đài thoáng mát, cây cảnh phong phú hơn, dựng thêm tượng đài Á thánh Anrê Phú Yên, vị tử đạo tiên khởi của Giáo hội Việt Nam.

Giáo xứ cũng vừa chỉnh trang lại gian cung thánh thoáng rộng hơn. Nhà xứ thêm tiện nghi sinh hoạt, nhất là qui hoạch lại phòng ốc cách hợp lý để đáp ứng nhu cầu học giáo lý của các em ngày một đông. Giáo xứ thường xuyên mở các lớp giáo lý dự tòng và hôn nhân, nhằm giúp cho các đôi bạn biết Chúa và hiểu về hôn nhân Kitô Giáo. Giới trẻ An Hoà trở nên sôi nổi chung quanh Cha Giuse, xây dựng nhiều phong trào, canh tân nếp sống mới, làm cho bầu khí xứ đạo mỗi ngày thêm tươi trẻ.

Cha Giuse không những ổn định sinh hoạt của các hội đoàn đã có, Ngài còn tiếp tục lập thêm giới người cao tuổi, nhóm Têrêsa Calcuta để làm việc từ thiện, Hội đoàn Legio, nhóm Lòng Chúa Thương Xót… Lập thêm ca đoàn hiền mẫu, ca đoàn hiền phụ… Ngài quyết tâm không để ai đứng nhìn người khác sinh hoạt.

Giáo xứ cũng được sự đồng hành của các nữ tu Dòng Thánh Phaolô từ những tháng ngày mới thành lập. Các Chị trợ giúp Giáo xứ trong nhiều lãnh vực hoạt động, đặc biệt là các lớp giáo lý, các khoá xưng tội rước lễ lần đầu và thêm sức. Giáo xứ không quên ơn các Chị.

Lời kết:

Nhìn lại chặng đường 50 năm qua từ khi lập xứ, Giáo xứ An Hòa đã trải qua những bước thăng trầm trong sự quan phòng của Thiên Chúa. Hội ngộ rồi biệt ly, nhất là những ngày sau chiến tranh, tưởng chừng đàn chiên tan tác,  giáo xứ bị xoá sổ… Nhưng rồi, An Hoà lại hồi sinh cách mạnh mẽ để trở thành một Giáo xứ nề nếp gọn gàng, giáo dân mỗi ngày một tăng, lòng đạo mỗi ngày thêm khởi sắc.

Tất cả là hồng ân của Chúa! Xin dâng lời tạ ơn Ngài, cũng như các mục tử Ngài đã đưa tới chăm sóc đàn chiên Giáo xứ cho đến hôm nay. Cầu chúc Giáo xứ An Hòa luôn an bình hoà thuận, trong hiệp nhất yêu thương, để thăng tiến bản thân gia đình, phát triển Giáo xứ, sống chứng nhân và loan báo Tin Mừng của Chúa cho đồng bào, đang cùng chia sẻ cuộc sống quanh mình.

Đức Cha Giuse Châu Ngọc Tri, Giám mục Giáo phận, đã công khai bày tỏ ước mong một ngôi trường tư thục Công giáo chóng được xây dựng lại trên nền trường Gioan XXIII còn đang để trống, như sự góp phần của Giáo Hội trong sự nghiệp chung của Đất Nước, cách riêng của Thành phố Đà Nẵng. Chính tại nơi đây, sự nghiệp giáo dục đã bắt đầu khi đất nước phân ly; thì ngày nay, Bắc Nam đã sum họp một nhà, một ngôi trường được tái lập nơi đây sẽ là hình ảnh và động lực gọi mời mọi người cùng đồng lòng xây dựng lại quê hương, bắt tay phát triển đất nước. Tất cả bắt đầu bằng sự nghiệp giáo dục, như quan tâm đúng đắn của các bậc tiền bối của Giáo xứ An Hoà.

Giờ lễ Nhà Thờ Giáo Xứ An Hòa